Goed kunnen schrijven is belangrijk

De afgelopen jaren is schrijven steeds belangrijker geworden. Veel van onze communicatie verloopt schriftelijk. Men kan op verschillende manieren schriftelijk communiceren: via e-mail, sociale media, blogs, websites en formulieren. Het is dus erg belangrijk dat de kinderen op de basisschool leren om goed te kunnen schrijven. Ook helpt het de kinderen om gedachten en gevoelens logisch te verwoorden en op papier te zetten.

Veel van wat we 21st-eeuwse vaardigheden noemen, komt samen in het schrijven (Donker, de Boer, Kostons, Dignath van Ewijk, & Van der Werf, 2014): het kritisch denken, het kunnen oplossen van een (schrijf)probleem, het zelf kunnen reguleren van een taak, het willen en kunnen samenwerken en creatief zijn. Ook speelt het communicatieve doel, de verzorging en spelling een rol tijdens het schrijven. Het schrijven van teksten is voor sommige leerlingen lastig.

Onderzoeksopzet

De Inspectie van Onderwijs (2012) constateert dat de schrijfdidactiek nog te weinig op het proces gericht is en roept op tot een schrijfstrategische en zelfregulerende aanpak. Dit moet je echter leren (Van Merriënboer & Kirschner, 2013). Er is een groep kinderen die hier extra ondersteuning bij nodig heeft. Vanuit deze probleemstelling heeft het leernetwerk gekeken wat de mogelijkheden zijn van een schrijfcoach in een digitale schrijfomgeving. Deze is vooral bedoeld als ondersteuning bij het plannen en organiseren van het zelfstandig schrijven met doel om meer vertrouwen te krijgen in de eigen schrijfkracht.

We wilden meer inzicht krijgen in de vraag of en hoe leerlingen met een digitale coach hun schrijven beter kunnen plannen, organiseren, monitoren en evalueren en we waren benieuwd naar de manier waarop leerkrachten erin slaagden de schrijfomgeving ‘op maat’ te maken voor hun leerlingen.

In het leernetwerk zijn we gestart met het bedenken van verschillende tips die passen bij de fases voorafgaand aan, tijdens en na afloop van het schrijven. Vervolgens zijn de meest waardevolle tips uitgekozen en in bij de juiste fases geplaatst. Van deze tips zijn ook korte filmpjes gemaakt, zodat kinderen tijdens het schrijven de tips niet alleen kunnen lezen, maar ook kunnen zien. Een Doetinchems bedrijf (Logisz) bouwde de omgeving. Deelnemende scholen kregen een inlogmogelijkheid en vanaf maart 2018 schreven leerlingen van zes scholen in deze nieuw ontwikkelde omgeving. Een indruk van het product vindt u hier.

Toen het prototype van de digitale schrijfomgeving klaar was, was het tijd om deze te testen. De virtuele coach is getest op de zes deelnemende scholen. Kinderen en hun leerkrachten gaven ons verschillende tips en tops om de omgeving te verbeteren.

Reacties van de kinderen

Leerlingen vinden het leuk om in de digitale schrijfomgeving te werken. De reactie die het meest genoemd is, is dat de kinderen graag met de computer werken. Een aantal van hun opmerkingen:
‘Op de computer kun je het klad makkelijker aanpassen’.
‘De computer verbetert mijn spelfouten al’.

De kinderen maken tussendoor gebruik van de filmpjes. Een aantal reacties zijn: 
‘De tip over hoe je een verhaal grappiger kunt maken vond ik handig, ik heb toen een zin veranderd’.
‘Als je geen ideeën meer hebt, helpt de computer je verder.’

Sommige kinderen vinden het fijner om alleen de tekst te lezen en niet het hele filmpje te bekijken:
‘Als de tekst van de tip kort is, lees ik het. Als de tekst lang is, kijk ik liever naar het filmpje.’

Ook benoemen de kinderen dat ze veel inspiratie krijgen van de tips:
‘Vaak heb ik te weinig fantasie, nu krijg ik dat vanzelf.’
Alle gesproken leerlingen zijn positief over het programma.

Reacties van de leerkrachten

De leerkrachten zijn erg positief over de digitale schrijfomgeving. De leerkrachten vinden het lastig om gepaste begeleiding te bieden tijdens het schrijven. Dit is de belangrijkste reden om deze digitale schrijfomgeving te gebruiken. Alle kinderen krijgen met de tips op maat de gepaste begeleiding tijdens het schrijven. De leerkrachten vinden dat het programma er mooi uitziet en dat de tips duidelijk zijn. Alle leerkrachten vinden dat de omgeving een uitkomst is voor leerlingen die schrijven moeilijk vinden.