Inleiding
| Mogelijk is het u opgevallen: soms is het heel stil op Iselinge Hogeschool en op basisscholen in de regio; soms wordt er met veel enthousiasme over gelezen kinderboeken gesproken. Mogelijk is het u niet opgevallen. Zeker is in elk geval dat na lezing van dit e-magazine voor u volkomen duidelijk is waarom het soms heel stil is in Doetinchem en omgeving en waarom op andere momenten leerlingen, studenten en leerkrachten niet kunnen stoppen met spreken over de boeken die zij gelezen hebben en genieten van de mogelijkheid die zij krijgen om hun leerervaringen te delen. Dit e-magazine beschrijft wie en wat een rol hebben gespeeld in het ontstaan van de geschetste situatie; welke middelen zijn ingezet om nog meer stilte te creëren op basisscholen, zodat leerlingen helemaal kunnen opgaan in het lezen van kinderboeken. En daarna: de stilte verbreken, omdat zij onder leiding van de leerkracht met elkaar in gesprek gaan over de gelezen boeken, over hun leeservaringen. |
Leernetwerk
Op tien woensdagochtenden is de leernetwerkgroep Ssst…wij lezen! in schooljaar 2018-2019 aan het werk geweest: 13 derdejaarsstudenten van de minor jeugdliteratuur, vier leerkrachten van drie basisscholen, een jeugdspecialist van Bibliotheek West-Achterhoek en een taaldocent van Iselinge hebben gewerkt aan het ontwikkelen van een leerlijn literaire competentie.
Wat wordt bedoeld met een leerlijn literaire competentie?
Ik neem u even mee naar mei 2016: Gertrud Cornelissen promoveerde met Maar als je erover nadenkt … Een jaar literatuuronderwijs in de basisschool. In dit proefschrift doet zij verslag van haar onderzoek naar het effect van boekgesprekken op de ontwikkeling van literaire competentie bij leerlingen in de groepen 7 en 8 op de basisschool.
In het proefschrift is een handleiding opgenomen voor het voeren van literaire gesprekken in groep 7 en 8. Om begripsverwarring te voorkomen: het betreft hier literaire gesprekken, leesgesprekken over gezamenlijke gelezen boeken met als doel de literaire competentie te vergroten; niet leesgesprekken, zoals die zijn ontwikkeld door de SLO.
De SLO-leesgesprekken voert de leerkracht met individuele leerlingen of kleine groepjes leerlingen om zicht te krijgen op de leerstijl van de leerlingen, de leesvoorkeuren van leerlingen en de onderwijsbehoeften van leerlingen op het gebied van lezen.
Ssst … wij lezen!
Ssst … wij lezen! richt zich dus op het voeren van literaire leesgesprekken en heeft in 2017-2018 het onderzoek van Cornelissen ‘herhaald’: een voormeting is gedaan, leesgesprekken zijn gevoerd in groep 7-8 naar aanleiding van Verkocht door Hans Hagen en Gips van Anna Woltz en een nameting is gedaan om vast te stellen of de literaire competentie van de leerlingen is vergroot. Het enthousiasme van zowel de leerkrachten en studenten die betrokken waren bij het voeren van de leesgesprekken als van de leerlingen die de boeken lazen en hun leeservaringen met elkaar deelden, en niet te vergeten de groei in literaire competentie van de leerlingen, leidde ertoe dat Ssst … wij lezen! in 2018-2019 leesgesprekken wilde gaan voeren in alle groepen van het basisonderwijs. Daarvoor moest het een en ander gedaan worden: Ssst … wij lezen! heeft zich in 2018-2019 gericht op het ontwikkelen van leesgesprekken voor groep 1-2 bij
Kom uit die Kraan (Tjibbe Veldkamp) en O, o, Octopus (Elle van Lieshout), voor groep 3-4 bij De tuin van de walvis (Ted van Lieshout), voor groep 5-6 bij De zee kwam door de brievenbus (Selma Noort), voor groep 7-8 bij Naar het noorden (Koos Meinderts). De vorig jaar ontwikkelde leesgesprekken voor groep 7-8 bij Achtstegroepers huilen niet (Jacques Vriens) zijn toen niet uitgevoerd, dit jaar wel. Ook voormetingen en nametingen zijn afgenomen om te kunnen bepalen in hoeverre er sprake is van een groei in literaire competentie bij de leerlingen.
Er is dus gelezen (Ssst…wij lezen!), er zijn gesprekken gevoerd die leerlingen lieten ontdekken Oh, kun je dit zo zien? Hé, jij denkt hier anders over dan ik. Ja, nu begrijp ik het! en opnieuw kon worden vastgesteld: er zit groei in de literaire competentie. En: de rol van de leerkracht, die de juiste vragen moet stellen tijdens de gesprekken, is cruciaal.
Oh, kun je dit zo zien? Hé, jij denkt hier anders over dan ik. Ja, nu begrijp ik het!
Olievlek
Een olievlek breidt zich uit: steeds meer scholen, studenten, bibliotheekmedewerkers maken kennis met het voeren van gesprekken naar aanleiding van gelezen boeken en worden enthousiast. Hopelijk u ook, na lezing van dit magazine, waarin u achtergrondinformatie vindt over literaire competentie en de rol van de leerkracht en waarin de ontwikkelde leesgesprekken en de gebruikerservaringen beschreven worden. Gaat u straks op in de olievlek, zodat deze steeds groter wordt?
Voor vragen, opmerkingen: neem contact op met
Mariëlle Dortant (opleidingsdocent Iselinge Hogeschool)
en neem eens een kijkje op onze site.